Het coronavirus verstoort de arbeidsmarkt. Ook Nederland is getroffen door het coronavirus. Aanvankelijk betrof dit vooral bedrijven die afhankelijk waren van Chinese toeleveranciers. Vervolgens hadden bedrijven problemen met werknemers die vakantie in of nabij een risicogebied gevierd hadden. Nu is Nederland op slot gegaan. Iedereen dient zoveel mogelijk thuis te blijven. Werknemers dienen indien mogelijk vanuit huis te werken. Sociale contacten moeten zoveel mogelijk gemeden worden. Sportactiviteiten zijn er niet meer. Alle horeca zit dicht. De scholen en kinderopvang zijn in beginsel gesloten. Hiervoor geldt echter wel de verplichting voor opvang van kinderen waarvan de ouders in cruciale beroepen werken. Het coronavirus raakt alle sectoren. Bedrijven in de industrie, luchtvaart, reisorganisaties en horeca worden zwaar getroffen.
Crisisoverleg op bedrijven
Op veel bedrijven vindt crisisoverleg plaats. Door de overheid zijn drastische maatregelen getroffen. Veel sectoren zijn gesloten. Voor bedrijven betekent dit dat de kosten doorlopen. De inkomsten van die bedrijven vallen echter (grotendeels) weg. De sluiting van de scholen geeft bedrijven extra problemen. Ouders zijn thuis nodig voor de opvang van hun kinderen. Die ouders zijn ook op het bedrijf nodig om het bedrijf en daarmee de samenleving draaiende te houden. Wat kunnen bedrijven besluiten? Welke gevolgen heeft dit voor werknemers? Bedrijven zullen daarbij onderscheid maken tussen flexibele en vaste contracten.
Verlof in noodsituatie
Het sluiten van de scholen kan voor ouders/verzorgers die werken even tot een noodsituatie leiden. Zij moeten een oppas voor hun kind(eren) vinden. Een werknemer heeft recht op verlof (calamiteitenverlof) voor de tijd die nodig is om een oplossing te zoeken voor de noodsituatie. Dit is kortdurend. Het probleem zal veelal binnen enkele uren op te lossen zijn. In die tijd betaalt de werkgever het loon gewoon door.
Lukt het de werknemer niet om de situatie op korte termijn op te lossen, dan zal hij in beginsel vakantiedagen moeten opnemen.
Een extra oplossing komt nu van de overheid. Het advies van de overheid aan bedrijven is om hun werknemers zoveel mogelijk thuis te laten werken. Ouders die thuis werken kunnen dan zelf op hun kinderen oppassen. De verplichting om werknemers zo mogelijk thuis te laten werken komt in beginsel voor risico van de werkgever. In die tijd moet het loon worden doorbetaald.
Niet op elk bedrijf kan echter worden thuisgewerkt.
Cruciale beroepsgroepen binnen vitale processen aangewezen
De overheid heeft cruciale beroepsgroepen aangewezen die nodig zijn om de samenleving draaiende te houden. Denk bijvoorbeeld aan personeel werkzaam bij politie, brandweer, zorg en in de voedselketen. Deze werknemers zijn nodig voor de vitale processen in de samenleving. Dit betekent dat ouders en verzorgers die hier werken, wel gebruik kunnen blijven maken van kinderopvang. Werkgevers zullen eerst op basis van goed werkgeverschap in overleg gaan met de werknemer. De werkgever licht het cruciale belang van de functie toe. De werkgever inventariseer ook de privé situatie rondom de opvang van de kinderen. Daarbij kan gewezen worden op het feit dat kinderopvang/school gelet op de functie opvang dient te bieden. Bedrijven die hierin werkzaam zijn kunnen dan hun personeel wel oproepen.
Het voorbeeld dat de ouders in de zorg werken, is voor iedereen evident. Maar wanneer de ouders werken in een bedrijf dat een belangrijke schakel in de voedselketen is, is dit wat minder duidelijk. Ook die ouders hebben recht op opvang voor hun kinderen.
Maatregelen bij flexibele contracten
Bedrijven die door de overheidsmaatregelen getroffen zijn, zullen proberen hun kosten op zo kort mogelijke termijn te beperken. Gekeken zal worden welke overeenkomsten op korte termijn te beëindigen zijn. Dit zijn overeenkomsten met medewerkers die werkzaam zijn op basis van flexibele contracten. Daarbij moet gedacht worden aan medewerkers in dienst op basis van een flexibele contract, een uitzendovereenkomst, of een ingehuurde ZZP-er.
1. De flexibele contracten kunnen eindigen door:
- Opzegging tijdens de proeftijd
- Beëindigen of opzeggen van oproepcontracten, nul-urencontracten e.d.
- Aflopen van het contract voor bepaalde tijd, of het tussentijds opzeggen daarvan
2. Contracten met uitzendkrachten
Bedrijven zullen de contracten met uitzendbureaus via welke onderneming zij personeel inhuren beëindigen. Voor de uitzendkracht betekent dit dat zijn inzet bij de onderneming ophoudt. Het contract dat de uitzendkracht heeft met het uitzendbureau moet dan nog door het uitzendbureau worden beëindigd. De regels daarvoor staan in de Uitzend-cao.
3. Contracten met ZZP-ers
Bedrijven zullen contracten met ZZP-ers zo mogelijk opzeggen. Vaak zal er een opzegtermijn in de overeenkomst staan. Indien dat niet het geval is, dan kan de overeenkomst veelal op een redelijke termijn worden opgezegd. Ook een contract met een zieke ZZP-er kan gewoon worden opgezegd. De ZZP-er heeft immers niet dezelfde rechten als een werknemer.
Maatregelen bij vaste arbeidscontracten
Ondernemers kunnen voor andere, vaste, personeelsleden werktijdverkorting aanvragen. Wanneer dit onvoldoende oplossing biedt, kunnen de arbeidsovereenkomsten mogelijk worden beëindigd via het UWV. Er moet dan sprake zijn van bedrijfseconomische redenen.
1. Werktijdverkorting
Het coronavirus is door de overheid erkend als een buitengewone gebeurtenis die niet valt onder het normale ondernemersrisico. Bedrijven kunnen een vergunning voor werktijdverkorting aanvragen vanwege acute werkvermindering. Bedrijven dienen wel aan de voorwaarden daarvoor te voldoen. Inmiddels zijn er honderden aanvragen gedaan. Niet iedereen voldoet evenwel aan de voorwaarden. Werktijdverkorting biedt een tijdelijk oplossing. Wordt de werktijdverkorting verleend, dan komt het personeel tijdelijk, gedeeltelijk, in de WW. Het personeel blijft wel in dienst.
Vanaf 17 maart 2020 is de Werktijdverkorting vervangen door een nieuwe regeling: De tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW). De precieze inhoud hiervan staat nog niet vast. Wel dat deze terugwerkende kracht heeft vanaf 1maart 2020.
2. Beëindigen wegens bedrijfseconomische redenen
In die gevallen waarin de bedrijfseconomische situatie al voor het coronavirus voor het bedrijf problematisch was, kan mogelijk een aanvraag voor ontslag van het personeel bij het UWV een oplossing bieden. Dit is dan een ontslag op bedrijfseconomische gronden. De ondernemer moet daarvoor wel voldoen aan de eisen die aan een ontslagaanvraag op deze grond gelden. Alleen wanneer aan die criteria wordt voldaan zal het UWV een ontslagvergunning afgeven.
3. Vaststellingsovereenkomst
In iedere situatie kan een werkgever proberen om met de werknemer afspraken te maken om de arbeidsovereenkomst samen te beëindigen. De werkgever moet wel een redelijke grond hebben. Daarnaast moet de werknemer wel willen meewerken. De afspraken zullen door partijen worden vastgelegd in een beëindigingsovereenkomst, ook wel vaststellingsovereenkomst genoemd. De werknemer wil immers WW krijgen.
Transitievergoeding
Ondanks dat het coronavirus ten grondslag ligt aan de opzegging van de arbeidsovereenkomst zal de werkgever wel de transitievergoeding verschuldigd zijn. Sinds de invoering van de WAB is de transitievergoeding verschuldigd vanaf de eerste werkdag. De transitievergoeding geldt daarom ook bij een opzegging in de proeftijd. Werknemers dienen hier direct aanspraak op te maken. Indien de transitievergoeding niet meteen wordt betaald is actie nodig. De werknemer moet direct aan de werkgever om de betaling vragen. De werkgever moet de transitievergoeding binnen 1 maand voldoen. Betaalt de werkgever echter niet, dan moet de werknemer binnen 3 maanden na het einde van het contract een verzoek tot betaling hebben ingediend bij rechter. Daarna is de aanspraak op de transitievergoeding vervallen. De werknemer moet hierop letten.
De betaling van de transitievergoeding kan ook een werkgever in problemen brengen. Wanneer betaling leidt tot onaanvaardbare gevolgen voor de bedrijfsvoering biedt de wet een oplossing. De werkgever kan zich wenden tot de Minister van Sociale Zaken. Deze kan in bepaalde gevallen toestemming geven tot betaling in termijnen. De minister kan daaraan voorwaarden verbinden. Zo kan bijvoorbeeld worden bepaald dat in dat geval een rente verschuldigd is.
Conclusie
Wilt u weten wat u kunt doen nu Nederland door het coronavirus op slot is gegaan. Heeft u vragen wat u kunt doen om kosten te beperken. Is beëindiging van een contract mogelijk en zo ja, hoe? Wilt u weten of de werknemer thuis mag blijven, terwijl hij op het bedrijf hard nodig is. Is er recht op loon? Kortom, heeft u vragen over de gevolgen van de maatregelen door de overheid met betrekking tot het coronavirus, neem dan contact op met de advocaten arbeidsrecht bij Advocaten van Waerde: telefoon 033 820 0388 of e-mail: info@advocaten-van-waerde.nl.
