onrechtmatige daad
Het burenrecht kent verschillende facetten. Zo kan dit gaan over discussies over de erfgrens en grensoverschrijdend bouwen. Ook vragen over het bestaan, al dan niet door verjaring, en de uitleg van een erfdienstbaarheid komen vaak voor. Verder zijn geregeld geschilpunten over beplanting, bebouwing en ramen in de nabijheid van de erfgrens aan de orde.
In de wet staan een aantal bepalingen die regels geven over het burenrecht en hoe buren zich tegenover elkaar moeten gedragen. Wanneer een situatie niet specifiek in de wet geregeld is, kan er toch sprake zijn van onrechtmatig handelen tussen buren, oftewel een onrechtmatige daad. Dit is het geval wanneer iemand niet de zorgvuldigheid in acht neemt die hij volgens het ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer in acht had moeten nemen. Daarover gaat deze blog.
Onrechtmatige daad
Een onrechtmatige daad ontstaat wanneer iemand door zijn handelen of nalaten schade veroorzaakt bij een ander die hij niet had mogen veroorzaken. Om een onrechtmatige daad vast te stellen, moet aan een aantal voorwaarden voldaan zijn.
Onrechtmatigheid
In de wet staat aangegeven welke handelingen onrechtmatig zijn:
- Er wordt gehandeld in strijd met een wettelijk plicht, of
- Er wordt inbreuk gemaakt op een recht van een ander (bijvoorbeeld het eigendomsrecht), of
- Er wordt gehandeld in strijd met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt. Dit is de zorgvuldigheidsnorm.
Toerekenbaarheid
Wanneer er sprake is van een onrechtmatige handeling, moet vervolgens ook aan de voorwaarden van toerekenbaarheid worden voldaan. Met andere woorden: het gedrag moet aan diegene kunnen worden toegerekend. Dit kan omdat:
- Het zijn schuld is (er is dan sprake van verwijtbaar gedrag), of
- Het voor zijn risico komt (bijvoorbeeld omdat hij een gevaarlijke situatie in stand houdt).
Schade
Vervolgens moet er ook schade zijn geleden door de andere partij. Wanneer er geen schade geleden is, valt er immers niets te vergoeden.
Causaal verband
Een volgende voorwaarde om aansprakelijk te zijn uit hoofde van een onrechtmatige daad, is de eis dat de schade het gevolg is van het onrechtmatig handelen. Alleen schade die in zodanig verband staat met de gebeurtenis, dat zij aan diegene die onrechtmatig handelt kan worden toegerekend, komt voor vergoeding in aanmerking. Wanneer de schade dus zou zijn ontstaan, ook zonder het onrechtmatig handelen, dan komt die niet voor vergoeding in aanmerking.
Relativiteitseis
Een laatste eis om aansprakelijk te zijn voor een onrechtmatige daad, is de relativiteitseis. Dit betekent dat de geschonden norm bedoeld is om de geleden schade te voorkomen. Bijvoorbeeld: een rood stoplicht is bedoeld om schade aan andere verkeersdeelnemers te voorkomen. Dus schade die ontstaat omdat iemand door rood rijdt en een botsing veroorzaakt, voldoet aan de relativiteitseis. Wanneer door de botsing een file ontstaat en een winkel minder klanten krijgt omdat het verkeer vastliep, is het omzetverlies van deze winkel geen schade die vergoed hoeft te worden. De verkeersregel om niet door rood te rijden strekt tot veiligheid van het verkeer, en niet ter bescherming van de economische belangen van de winkelier.
Burenrecht
Tot zover de algemene uitgangspunten van een onrechtmatige daad. Nu terug naar het burenrecht. Een buurman kan onrechtmatig handelen wanneer er door zijn toedoen, schade ontstaat bij de andere buurman. In de casus die ik hierna bespreek, ging het om de aanwezigheid van Japanse duizendknoop. Deze plant is geregeld aanleiding voor juridische procedures. Ik schreef al eerder een blog over de aanwezigheid van Japanse duizendknoop en de vraag of er sprake was van non-conformiteit bij een bouwkavel of bij de aankoop van een woning. In die zaken ging het dus om aansprakelijkheid op basis van een overeenkomst. Er kan ook sprake zijn van aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad door de aanwezigheid van Japanse duizendknoop.
Casus
In een zaak die uiteindelijk speelde bij het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden ging het om buren met aan elkaar grenzende tuinen. In beide tuinen was de Japanse duizendknoop aanwezig. Deze plant verdringt andere planten en kan ook schade veroorzaken aan funderingen en rioleringen.
De ene buur vond dat de andere buur onrechtmatig had gehandeld door de Japanse duizendknoop in zijn tuin te planten en deze vervolgens onvoldoende te bestrijden. Daardoor was de plant in de buurtuin terechtgekomen en kon daar schade veroorzaken. De buurvrouw wilde dat de buurman veroordeeld werd om de plant te verwijderen en verwijderd te houden.
De rechtbank had deze vordering afgewezen. In hoger beroep werd de kwestie opnieuw behandeld.
Onrechtmatige daad door verspreiding Japanse duizendknoop
Het hof komt tot de conclusie dat de buurman onrechtmatig heeft gehandeld, ook al is niet vast komen te staan dat hij zelf de plant heeft geplant. Wel stond vast dat de plant afkomstig was uit zijn tuin. De buurman heeft nagelaten om adequate maatregelen te treffen om de plant te bestrijden en verwijderen. Daarmee heeft hij niet de zorgvuldigheid in acht genomen die hij volgens het ongeschreven recht in het maatschappelijke verkeer in acht had moeten nemen. Dat had hij wel moeten doen, nu voorzienbaar was dat de andere buur schade zou kunnen lijden en in haar eigendomsrecht wordt aangetast.
Schadevergoeding
Omdat de buurman inmiddels was verhuisd, kon hij niet meer veroordeeld worden tot verwijdering van de plant. Daarom werd hij veroordeeld tot het betalen van een schadevergoeding waarmee de buurvrouw haar tuin kon herstellen.
Daarbij vraag ik me wel af, of daarmee het probleem is opgelost. Wanneer de Japanse duizendknoop nog aanwezig is in de tuin van de (voormalige) buurman, kan het probleem opnieuw ontstaan. Dat is echter niet duidelijk uit de uitspraak.
Maartje van den Berg
Tot slot
Het burenrecht geeft regels die betrekking hebben op een erf, de erfgrens, beplanting en uitzicht. Buren mogen geen onredelijke hinder veroorzaken bij de andere buur. Zij moeten daarbij de zorgvuldigheid in acht nemen die volgens het ongeschreven recht betaamt. Anders kan er sprake zijn van een onrechtmatige daad. Of daarvan sprake is, wordt bepaald door alle omstandigheden van het geval. Ik geef u graag advies over uw juridische positie bij een discussie met de buren. U kunt daarvoor contact opnemen met Advocaten van Waerde via telefoon 033 820 03 88 / 06 21 51 59 65 of e-mail info@advocaten-van-waerde.nl.
